رابرت آ. بلانچتا و پائولو داوولیبا گروه آسیب شناسی گیاهی، دانشگاه مینه سوتا، سنت پل، ایالات متحده
ترجمه: فاطمه کمالی
فرمانروی قارچ‌ها سرشار از شگفتی‌ها است و هر چند وقت یک‌بار با یک مورد واقعاً منحصربه‌فرد علاقه مندان را متعجب میکند. هنگامی که یک گردنبند قارچی خارق العاده در مجموعه موزه باستان شناسی و قوم شناسی پی بادی دانشگاه هاروارد پیدا شد قطعا یکی از همین موارد منحصر به فرد به حساب می‌آمد. این شئ در سال ۱۹۲۶ توسط پاتریک پاتنام انسان شناس از گینه نو هلند (Nederlands-Nieuw-Guinea منطقه پاپوآی غربی اندونزی بود که تا سال ۱۹۴۹ بخشی از هند شرقی هلند و از سال ۱۹۴۹ تا ۱۹۶۲ بخشی از سرزمین‌های فرادریایی پادشاهی هلند به‌شمار می‌رفت. این منطقه امروزه شامل دو استان پاپوآ و پاپوآی غربی کشور اندونزی است.) از گردن یک رئیس یا پزشک-جادوگر قبلیه جمع آوری شده بود. این یک شی قارچی غیرمعمول بود و به عنوان یکی از “عجایب نادر دنیای قارچ” در شماره تابستان ۲۰۱۵ مجله فانگی (بلانشت، ۲۰۱۵) معرفی شد. این گردنبند از بدن میوه گانودرمای قرمز براق (گونه ای در کامپلکس گانودرما لوسیدوم) ساخته شده است. یک شی زیبا اما تسخیر کننده متشکل از یک بازدیوکارپ که شروع به رشد مجدد کرده و تعدادی برآمدگی های نازک طولانی را ایجاد کرده که شبیه انگشتان انسان هستند. آنها حتی تورم های بند انگشتی دارند و از سر هر یک از این برامدگی ها قطعه ای مانند ناخن انگشت وجود دارد. این یک شیء بسیار غیرعادی و ترسناک است که به خوبی در ابزار جادویی جادوگر قرار می گرفته تا از آن برای ایجاد احساس قدرت و ترس از ناشناخته در افراد استفاده کند. انتظار ندارید برای بار دوم یک شگفتی قارچی نادر مانند این اتفاق بیفتد، اما برخی اکتشافات جدید در مجموعه‌های قدیمی و برخی یافته‌های جدید تا حدودی مشابه گانودرمای عجیب و غریب و شگفت‌انگیز را نشان می‌دهند. پیدا کردن اینها رویدادها نادر است و وقوع آنهایی که ما کشف کردیم در فواصل زمانی حدود ۱۰۰ سال اتفاق افتاد. پس از اینکه شماره ۲۰۱۵ مجله فانگی گردنبند قارچی را فاش کرد، یک تصویر قدیمی از یک بدن میوه بسیار مشابه در یک کتابفروشی عتیقه در آلمان پیدا شد که مایکولیبری نامیده می شود.
شکل۱. بدن میوه گانودرما با برآمدگی های انگشت مانند که به عنوان گردنبند برای رئیس قبیله یا جادوگر استفاده می شد. در طی یک سفر اکتشافی دانشگاه هاروارد به گینه نو هلند در سال ۱۹۲۵ جمع آوری شده و در مجموعه موزه باستان شناسی و قوم شناسی پی بادی، دانشگاه هاروارد است. عکس گرفته شده توسط نویسنده و اعضای کالج هاروارد، موزه باستان شناسی و قوم شناسی پی بادی
این تصویر متعلق به یک نشریه ۱۸۲۶ بود که گونه جدیدی به نام Polyporus pisachapani را توصیف می کرد (Nees von Esenbeck and Nees von Esenbeck، 1826). لقب خاص «پیساچاپانی» از دو کلمه سانسکریت یعنی piśāca (= دیو شیطانی) و pā ī (= دست) مشتق شده است و به «دست اهریمنی شیطان» ترجمه می شود. دو برادر، کریستین و فئودور فون اسنبک، «پلی‌پوری خارق‌العاده به شکل دستی که دارای انگشت‌های بسیار بلند با رنگ بسیار تیره است» را توصیف کردند. آنها در گزارش خود نوشتند که بدن میوه قارچ دارای پوسته لاکی بوده و شبیه بخش میانی دست است که از آن هفت زائده هیولایی (انگشت) بسیار بلند روییده اند.
طول این برجستگی ها ۵۵ سلنتیمتر است! این شی عجیب توسط کارل لودویگ ریتر فون بلوم از جزیره جاوه که در کشور کنونی اندونزی است جمع آوری شده بود. این قارچ برادران فون اسنبک را شگفت زده کرد و آنها در توصیف لاتین خود خاطرنشان کردند: “هیچ چیز بیشتر از این قارچ چشم انسان را به خود جلب نمی کند”. آنها می خواستند این مجموعه خارق العاده را ثبت کنند و تصویری از قارچی به اندازه واقعی ترسیم کردند که بدن میوه ای با ساقه ۱۵ سانتی ، بدن باردهی ۱۲ سانتی (کف دست) و هفت برآمدگی 55 سانتی (انگشت) را نمایش میداد. تصویری که دست شیطان شیطانی را نشان می‌دهد، نقاشی بسیار جذابی با اندازه بیش از ۷۶ سانتی متر است (شکل ۲).
شکل ۲.
مانند گردنبند قارچی که در سال ۱۹۲۶ یافت شد، این توصیف ۱۸۲۶از آنچه که نویسندگان فکر می‌کردند یک گونه جدید است، یک یک فرم غیر رایج از رشد گانودرما بود که انگار از عالم اموات نشات می‌گرفت و چنان وهم‌آور بود که نامی لاتین شده با ریشه سانسکریت به معنی دست اهریمنی شیطان به آن داده شد. در اساطیر هندو، در واقع، پیشاکا شیاطین شرور گوشتخواری هستند که از خشم برهما برخاسته اند (Doniger O’Flaherty، ۱۹۸۰). برادران فون اسنبک رشد انگشت مانند این پولیپور را منحصر به فرد تصور می کردند و گمان می بردند به حتم گونه ای جدید کشف کرده اند.
ما اکنون می دانیم که این ویژگی های رشد غیرمعمول تحت کنترل عوامل محیطی هستند و به اندازه کافی پایدار نیستند تا برای اهداف طبقه بندی استفاده شوند. این گیاه شناسان اولیه همچنین در توصیف خود خاطرنشان کردند که این قارچ عجیب و غریب شباهت زیادی به مجموعه ای دارد که در اواخر دهه ۱۶۰۰ توسط گئورگ ابرهارد رومفیوس در جلدی از هرباریوم آمبیوننس در سال ۱۷۵۰ منتشر شد و Fungus digitatus (قارچ های انگشتی)نام گرفت. با این حال، برادران فون اسنبک فکر می کردند که قارچ آنها با “زائده های عظیم و هیولایی” آن با این مجموعه گزارش شده قبلی متفاوت است و گونه جدیدی را نشان می دهد.
ما مجلد حاوی Fungus digitatus را پیدا کردیم و این گزارش حاوی تصویری بود که نشان میداد قارچ انگشتی مورد بحث در واقع بدن میوه‌دهی دیگری از گانودرما است که رشد دوباره‌ای از برجستگی‌های انگشت مانند دارد. قارچ مورد بحث در این گزارش نیز از مجمع الجزایر آمبون که بخشی از اندونزی است جمع آوری شده بود بیش از ۱۰۰سال زودتر (در اواخر دهه ۱۶۰۰) از “دست اهریمنی شیطان”. با کمال تعجب، نسخه‌ای از این کتاب بسیار قدیمی در مجموعه کتاب‌های کمیاب کتابخانه Wangensteen دانشگاه مینه‌سوتا بود و ما توانستیم تصویر قارچ دیجیتالی را برای این مقاله بازتولید کنیم (شکل ۳). رومفیوس، که در اصل رامف نام داشت، گیاه‌شناس شرکت هند شرقی هلند بود که از حدود سال ۱۶۶۲ تا زمان مرگش در سال ۱۷۰۲ گیاهان جزایر ادویه(جزایر ملوک از مجمع الجزایر اندونزی) را مطالعه و فهرست‌بندی کرد. مجموعه‌های گیاهی و قارچ‌های او پس از مرگ در ۶جلد بزرگ حاوی۱۲۰۰ مجموعه ثبت شد. توضیحات قارچ انگشتی در آخرین جلد ۴۸ سال پس از مرگ رومفیوس منتشر شد (رومفیوس، ۱۷۵۰)
شکل۳.
با کمک Henry Heuveling van Beek، دوستی از هلند که مدیریت بنیاد پروژه جنگل های بارانی را بر عهده دارد، توانستیم ترجمه ای از این مقاله قدیمی را که به سبک اولیه زبان هلندی نوشته شده بود، دریافت کنیم. توضیحات نشان می‌دهد که قارچ روی یک درخت کاپوس افتاده و نیمه پوسیده (که اکنون نخل نارگیل نامیده می‌شود) پیدا شده است و بدن میوه‌دهی آن شبیه «دستی با انگشتانی است که به رنگ سفید ختم می‌شود، گویی ناخن دارد» در نهایت یک “نوع عجیب از جنس که به ندرت با آن مواجه می شویم” در نظر گرفته شد. این اولین گزارشی است که تاکنون برای گانودرما با چنین خصوصیات غیرعادی یافته ایم. تصویر انواع مختلفی از اشکال را نشان می دهد که برخی از آنها دارای بدن باردهی در حال انبساط در انتهای یک پایه بلند هستند، برخی دیگر شبیه انگشتان بلند هستند (بالای شکل ۳) و آنهایی که شبیه دست هستند (پایین شکل ۳).به نظر می رسد تقریباً یک بار در هر قرن یکی از این اشیاء عجیب و غریب تولید شده به طور طبیعی گزارش می شوند.
چندین گزارش دیگر در طول سال ها از بدن های میوه انگشت مانند یا آنهایی که شبیه دست هستند وجود داشته است. برکلی در سال ۱۸۳۹ قارچی به نام Polyporus australis را از سرزمین ون دیمن (که اکنون تاسمانیا نامیده می شود) با ساقه ای که شبیه یک انگشت بلند بزرگ بود و با بدن باردهی در حال انبساط گزارش کرد (برکلی، ۱۸۳۹). دیگری به نام Pleuropus pes-simiae توسط برکلی در سال ۱۸۵۶ در حوضه بالایی Rio Negro در شمال غربی برزیل یافت شد. او خاطرنشان کرد: «قارچ بسیار عجیبی است که توصیف آن برای من بسیار دشوار است، برای هندی‌ها شناخته شده است که آن را «Coatâ-pô» یا «دست میمون» می‌نامند، «Coatâ» یک میمون سیاه بزرگ است» (برکلی، ۱۸۵۶). همه این گزارش‌ها از بدن‌های میوه‌دهی عجیب و غریب در آن زمان تصور می‌شد که گونه‌های جدیدی هستند، اما اکنون در مجموعه Ganoderma lucidum در نظر گرفته می‌شوند. این نمونه‌ها از نظر شکل بسیار کمتر از نمونه‌های دست اهریمنی شیطان و قارچ انگشتی عجیب هستند، اما نشان می‌دهند که انواع میوه‌های عجیب و غریب وجود دارند که می‌توانند توسط گونه‌های مختلف گانودرما لوسیدوم تولید شوند.
شکل ۴.
پس از انتشار مقاله سال ۲۰۱۵ در مجله FUNGI که گردنبند گانودرمای پزشک جادوگر را نشان می داد، برخی از نمونه های امروزی توسط خوانندگان مجله پیدا شد. Ancil Jacques در امتداد رودخانه Altamatha در منطقه مدیریت حیات وحش Big Hammock واقع در جنوب جورجیا در حال جمع‌آوری قارچ‌ها بود و گانودرمایی با رشد مجدد پیدا کرد که به گفته او «شبیه گانودرمایی بود که در مجله FUNGI دید، اما بیشتر شبیه دندان بود تا انگشت».( شکل ۴). این در یک منطقه مردابی که سیل زده بود پیدا شد. به نظر می رسد که پس از کاهش سیلاب، رشد ثانویه جدیدی در امتداد لبه بدنه باردهی تشکیل شده قبلی رخ داده است. این رشدهای جدید برآمدگی های گرد بودند و از آنجایی که پوشیده نبودند و نور زیادی داشتند، به صورت برآمدگی های انگشت مانند کشیده نشدند. پس از یافتن این نمونه، آنسیل به جستجوی گانودرمای عجیب و غریب ادامه داد و چند هفته بعد نمونه دیگری را در امتداد باتلاقی در جزیره اسکیداوی، جورجیا پیدا کرد (شکل ۵). یکی از آنها بدن باردهی باریک و باریک را نشان می دهد که رشد دومی را ایجاد می کند که بسیار شبیه به اولی بود. یک قارچ شناس در مکزیک، ژسوس پرز-مورنو، همچنین گزارش داد که یک گانودرما لوسیدوم (sensu lato) با بدن های میوه دار جدید که از یک بازیدیوکارپ قدیمی بیرون آمده بود، پیدا کرده است (شکل ۶). این در هنگام جمع آوری قارچ در ذخیره گاه زیستی لیمونکوچا در آمازون اکوادور پیدا شد. در مجاورت رودخانه ای در نزدیکی ریو ناپو یافت شد که اغلب سیل می آمد. همه این مجموعه‌ها نمونه‌های خوبی هستند که توانایی گانودرما را در رشد مجدد از یک پیلئوس کاملاً تشکیل‌شده قبلی نشان می‌دهند. مکان هایی که آنها پیدا شدند نشان می دهد که به نظر می رسد یک محیط با سیل و رطوبت بیش از حد (و احتمالاً غلظت CO2 بالا) عاملی برای تحریک رشد قارچ جدید باشد.
شکل۵. یک قارچ گانودرما در جزیره اسکیداوی، جورجیا یافت شده که رشد جدیدی را از لبه توده اولیه ایجاد کرده است. عکس از Ancil Jacques.
فرم و رنگ زیبای گانودرمای قرمز براق همیشه افراد را مجذوب خود کرده است و استفاده از آن در طب سنتی بر جذابیت و اهمیت آن می افزاید. در فرهنگ های مختلف آسیایی، آن را قارچ الهی، قارچ روح و قارچ جاودانگی می نامند.
نگاه کنید به مقاله گانودرما لوسیدوم قارچ جاودانگی با این حال، در طول ۴۰۰ سال گذشته که هر یک از گانودرماهای انگشتی کمیاب، چه توسط دانشمندان قارچ‌شناسی یا بومی‌ها کشف شدند، شکل خارق‌العاده آنها مفهوم غیرعادی‌تری نسبت به دیگر گانودرما ها را القا کردند از دست‌ها و انگشت‌های شیطانی که از عالم اموات دراز شده اند گرفته و تا قدرت های فوق بشری و حتی جادوی سیاه. سه مورد از اینها (شکل های ۱ تا ۳) همگی از جنگل های مرطوب استوایی اندونزی (پاپوآ غربی، جاوه و مجمع الجزایر آمبون) آمده اند، جایی که محیط ممکن است افراطی ترین اشکال این رشدهای عجیب را ممکن کند. با این حال، ظاهراً برای یافتن رشد مجدد عجیب گانودرما نیازی به سفر به اندونزی ندارید، زیرا در جایی که شرایط مساعد باشد می‌توان آنها را پیدا کرد.
با نگاهی به تلاش های خوانندگان مشتاق مجله فانگی بدون شک نمونه های جدیدی پیدا خواهند شد و شاید پرورش دهندگان قارچ تولید کننده گانودرما الهام بگیرند که روزی یک نسخه ظریف از گردنبند گانودرمای انگشتی یا یک دست اهریمنی شیطان برای رقابت با نمونه های قدیمی ثبت شده در پرونده تاریخی قارچ شناسی پرورش دهند.
ما بی صبرانه منتظر چنین اتفاقی هستیم.
شکل ۶.
منبع: researchgate
مقالات مرتبط:
گانودرما لوسیدوم قارچ جاودانگی